Brum brum z sensem (Ale jazda! Historia samochodu, tekst: Oldřich Růžička, ilustracje: Tomáš Pernický, Kateřina Makaloušová)

Nie mogę ostatnio patrzeć na to, co z samochodem zrobiła popkultura skierowana do dzieci. Piszę popkultura, bo nie wiem jak to nazwać? Kinematografia? Przemysł zabawkarski? Wydawcy kolorowych gazetek i książek? Producenci ubrań? Kostek wkrótce kończy 5 lat, więc pewnie już patrzę wystarczająco długo... Jest to całkowite szaleństwo, którego nie sposób chyba wyjaśnić inaczej jak lobbing motoryzacyjnych gigantów. Popatrzcie na świat w filmie „Auta” (to ten z Zygzakiem Mcqueenem) – USA bez ludzi, zamieszkana wyłącznie przez samochody, które przemieszczają się po niekończących się asfaltowych drogach. Albo kreskówka „Blaze i Megamaszyny”, która motyw „świata samochodów” doprowadziła już do granic parodii. W tym świecie nawet żaby i papugi mają koła, są w nim same samochody, ale tytułowy Blaze ma kierowcę, człowieka, chłopca, jest także jeszcze dziewczynka mechanik. I znowu kilometry dróg (są i domy – ciekawe kto w nich mieszka?). Z drugiej strony czy kreskówki te kłamią? Czy naszych miast nie przykrywa lawina samochodów? Wiecie jakie jest najbardziej zmotoryzowane miasto w Europie? Kalisz. Na 1000 mieszkańców przypada tam 850 samochodów. Z drugiej strony wiele jest już dzisiaj krajów, które tę ekspansję samochodów starają się ograniczać. Nie jest to może miejsce, żeby opisywać na czym takie działania polegają. Ale działania są i to skuteczne. Tymczasem u nas dzieci (oczywiście szczególnie chłopców) chce się wciąż przekonać, że samochód to ich najlepszy przyjaciel. Choćby popularna seria książeczek „Mały chłopiec”, której istnienie trudno wyjaśnić inaczej jak tylko budowanie więzi małych chłopców (tak, tak) z mechanicznymi pojazdami. 

Trochę się rozpisałem, ale chciałem nakreślić odpowiednie tło. Z radością bowiem powitałem pojawienie się na rynku polskim książki skierowanej do dzieci, która temu motoryzacyjnemu szaleństwu daje rozsądne ramy. Mowa o „Ale jazda! Historia samochodu” (Wydawnictwo Bajka). Dostajemy w niej ciekawie napisaną i zilustrowaną historię tego jak powstał samochód. Żadne karoserie się tutaj nie uśmiechają, nie gadają, nie są kumplami, ani równiachami, nie skaczą pod niebo i nie buchają kilometrowym ogniem.

Przede wszystkim cieszy mnie w tej książce, że nie została przeładowana sylwetkami współczesnych megamaszyn, ale że konsekwentnie zwraca się ku przeszłości: jak powstało koło, czym podróżowano zanim jeszcze wymyślono samochód, jak wyglądały pierwsze samochody i ile wynosiły pierwsze rekordy prędkości. Ważny jest też realizm (także ilustracji!) – najmłodsi zaznajomią się z wyglądem samochodu, zobaczą co znajduje się na desce rozdzielczej, dowiedzą się jak wygląda silnik, jaka jest zasada działania czterosuwu i poznają rodzaje nadwozia. Jest tutaj strona z kultowymi samochodami, a wśród nich i cadillac Elvisa, Aston Martin Bonda i Batmobil.

Naprawdę na tle feerii monstertracków i hotwelsów, która wylewa się ze sklepów i telewizji jest to pozycja niezwykle stonowana, porządkująca, systematyzująca informacje, w odpowiednim stopniu merytoryczna, ale jednocześnie nieprzegadana, podzielona na małe kawałki, nie stroniąca od komiksowych dymków. Przy tym wszystkim skierowana do dzieci w różnym wieku, ponieważ sporo w niej do czytania, ale też niemało do oglądania. Polecam, dobrej drogi!

/BW/